به گزارش روابط عمومی، نشست علمی پژوهشی با عنوان «تفسیر علمی آیات رؤیت اعمال بر اساس نظریات فیزیک نوین» به همت معاونت پژوهش جامعه الزهراسلام الله علیها و با همکاری گروه علمی پژوهشی تفسیر و علوم قرآن پژوهشگاه مطالعات اسلامی برگزار شد.

در این نشست، خانم دکتر مطهره حسینیان پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام به ارائه این نشست پرداخت؛ حجت الاسلام و المسلمین دکتر منصوری و حجت الاسلام  و المسلمین دکتر مولائی به عنوان ناقدان این نشست بودند و خانم طاهره ماهروزاده نیز عنوان دبیر علمی نشست را به عهده داشت.

در ابتدای جلسه، سرکار خانم دکتر ماهروزاده به بیان مباحث مقدماتی در حیطه موضوع پرداخت و اظهار داشت:  از مباحث گسترده و عمیق در عصر حاضر، مبحث قرآن و علوم جدید است که ذهن بسیاری از مفسران شیعه و سنی و حتی برخی از دانشمندان غیرمسلمان را به خود مشغول کرده است.

استاد جامعه الزهرا علیهاالسلام ادامه داد: تفسیر علمی به معنای شیوه استفاده از منبع علوم تجربی به عنوان ابزاری برای تفسیر اشارات آیات قرآن کریم است.

ماهروزاده، سه رویکرد مهم در تفسیر علمی را استخراج علوم از قرآن کریم، تحمیل نظریات بر قرآن و استخدام علوم در فهم قرآن برشمرد و افزود: این سه رویکرد، موافقان و مخالفانی را در پی داشته است؛ مقصود ما در این  نشست علمی استخدام علوم در فهم بهتر آیات قرآن کریم است، البته منظور از علوم، در تفسیر علمی نیز علوم یقینی و اثبات شده است نه فرضیات.

وی تصریح کرد: ما در این نشست به دنبال این هستیم که آیا علم فیزیک ما را در فهم بهتر آیات مرتبط با تجسم اعمال کمک می‌کند؟.

دبیر علمی نشست یادآور شد: عنوان نشست به صورت طرح کتاب به پژوهشگاه مطالعات اسلامی پیشنهاد شده که مطابق مصوبه شورای پژوهش ابتدا باید به صورت نشست و  کرسی ترویجی ارائه شود و سپس نسبت به کتاب اقدام صورت گیرد.

سرکار خانم دکتر حسینیان که دارای سطح سه تفسیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و دکتری فیزیک اتمی و مولکولی از دانشگاه صنعتی کرمان است، در ادامه به تبیین موضوع عنوان نشست پرداخت و اظهار داشت: از نظر عموم مفسران و قرآن پژوهان، تفسیر علمی در صورت رعایت دو شرط اصلی پذیرفتنی است که این دو شرط عبارتند از «رعایت قواعد فهم زبانی و رعایت ظاهر الفاظ آیات» و «تفسیر بر اساس حقایق علمی».

این پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام با اشاره به شرط «رعایت قواعد فهم زبانی و رعایت ظاهر الفاظ آیات»، گفت: پایبندی به ظاهر آیات، مراجعه به معنای لغوی عصر نزول و رعایت قواعد زبانی در فهم کلامی و توجه به سیاق آیات، مهم‌‌ترین شرایطی است که برای اعتبار هر تفسیری از قرآن، از جمله تفسیر علمی لازم است.

وی همچنین به شرط «تفسیر بر اساس حقایق علمی» اشاره کرد و افزود: قرآن‌پژوهان برای حفظ تفسیر علمی از درگیر شدن با فراز و فرودهای ناقص که در عرصه علم و تئوری پردازی‌های آن صورت می‌گیرد، لازم دانسته‌اند که مفسر، تنها با بهره‌گیری از مسلمات علمی که درباره صحت و استواری آن یقین کامل وجود دارد، به تفسیر علمی از آیات بپردازد و از تئوری های غیر قطعی استفاده نشود.

حسینیان اضافه کرد: بنابراین در موضوعاتی که به نحوی از مطالب علمی استفاده می‌شود، باید نهایت دقت و تلاش را درکشف ارتباط بین آیات و علوم جدید به کار برد.

وی در ادامه بیان داشت: در این تحقیق تلاش شده که از شیوه  اعتدالی تفسیر علمی جهت تبیین آیه 105 سوره توبه (معروف به آیه رویت اعمال) استفاده شود.

این پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام یادآور شد: در این پژوهش از دو واژه «تفسیر» و «تبیین» به دفعات زیاد استفاده شده و منظور از تفسیر، کشف معنا از الفاظ و منظور از تبیین، مصداق شناسی است. بنابراین در ابتدا با توجه به  تفاسیر متعدد، معنا و مراد حقیقی این آیه بررسی و سپس تصویر فیزیکی جهت تبیین مصداق نحوه رویت اعمال ارائه خواهد شد.

وی توضیح داد: در این پژوهش، مراد از واژه «تبیین»، توضیح مصداق است نه توضیح معنایی که آیه بر آن دلالت می‌کند.

حسینیان در ادامه با اشاره به موضوع تحقیق به چند نکته اشاره کرد و گفت: فیزیکدانان تا آخر سده نوزدهم میلادی توانسته بودند برای بسیاری از پدیده‌های طبیعی با استفاده از قوانینی مانند قانون کولن ، قانون گرانش، قوانین نیوتن و غیره توجیه‌های قانع کننده‌ای ارائه کنند. مجموعه آن قانون‌ها و نظریه‌ها را "فیزیک کلاسیک" می‌نامند که امروزه هم در حل بسیاری از مسائل فیزیک و توجیه پدیده‌های طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: در سال‌های پایانی سده نوزدهم میلادی، دانشمندان پدیده هایی را مشاهده کردند که دیگر با فیزیک کلاسیک قابل توجیه نبودند. امروزه به مجموعه نظریه‌ها و قانونهایی که به توجیه این پدیده‌ها می‌پردازد، فیزیک جدید یا نوین می‌گویند.

طلبه و پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام تصریح کرد: فیزیک نوین، فیزیک کلاسیک را نقض نمی‌کند، بلکه هنگامی که سرعت‌ها از قوانین کلاسیک  پیروی کنند  فیزیک نوین به فیزیک کلاسیک تبدیل خواهد شد. بنابراین فیزیک نوین به برخی از نارسایی‌ها و سوالات بی‌پاسخ فیزیک کلاسیک پاسخ می‌دهد، اما هرگز همه یافته‌های آنرا نقض نمی‌کند.

وی یادآور شد: شالوده فیزیک جدید را "نظریه نسبیت" که مربوط به مطالعه پدیده‌ها در سرعت‌های بسیار زیاد و نزدیک به سرعت نور است و " نظریه کوانتومی" که به مطالعه پدیده‌ها در مقیاسهای بسیار کوچک مانند مولکول و اتم و ذرات زیر اتمی می‌پردازد تشکیل می‌دهد.

حسینیان بیان داشت: انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است و بعد روحانی انسان واجد اوصافی فراجسمی است  و رؤیت اعمال توسط انسان های برتر نیز امری روحانی است. بر این اساس این اندیشه شکل می‌گیرد که با تکیه بر قوانین فیزیک نسبیت و فیزیک کوانتومی که به شناخت و توصیف پدیده‌های فرامادی و در مقوله انرژی می‌پردازد بتوان توضیح و تصویری علمی برای کیفیت رؤیت اعمال توسط انسان‌های برتر در تراز یک فرضیه، ارائه نمود؛ فرضیه‌ای که می‌تواند به سوالات متعددی در این باره پاسخ دهد.

نقدی بر ارائه موضوع «تفسیر علمی آیات رؤیت اعمال بر اساس نظریات فیزیک نوین»

در ادامه جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین مولایی که دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته فیزیک و دکتری قرآن و علوم است و رساله دکتری با عنوان «مبانی علم فیزیک از منظر قرآن کریم» دارد، به نقد این طرح پژوهشی پرداخت.

این استاد حوزه و دانشگاه ضمن ضروری دانستن چنین مباحث علمی در مجامع حوزی تصریح کرد: لازم است در مبحث رویت اعمال تنقیح صورت گیرد که این رویت در چه صحنه ای است، دنیا یا آخرت و رویت در قیامت خارج از بحث است.

وی با مطرح کردن این سوال که آیا در علم روز رویت اعمال امکان پذیر هست یا خیر و چه ابزاری برای این رویت تحقق یابد؟، به انواع فیزیک اشاره کرد و بیان داشت: فیزیک کوانتومی دارای مبانی الهیاتی هستند که با مبانی قرآنی سازگاری ندارد، همچنین معیار مهم در به کارگیری بریا فهم آیات علوم قطعی است، در حالیکه فیزیک نوین در حد فرضیه و نظریه است و هنوز به مرحله آزمایش قطعی نرسیده است لذا ابهامات در این زمینه وجود دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر منصوری نیز که دارای تحصیلات کلاسیک در زمینه ریاضی فیزیک و مدیر گروه پژوهشی معارف قرآن و حدیث دانشگاه معارف اسلامی است به عنوان دومین ناقد نشست، به طرح این پرسش که محقق در این عنوان که تفسیر علمی است می‌خواهد به روش تفسیر علمی کار کند یا گرایش؟، عنوان کرد: پژوهشگر در مقدمه باید مطرح کند که در چه محدوده ای قدم می‌گذارد و اگر گرایش هست به لوازم گرایش تفسیر بپردازد، همچنین منابع ابزارهای متناسب با همان روش را انتخاب کند.

این استاد حوزه و دانشگاه اشاره کرد: این موضوع سه بعدی است و با مباحث کلامی نیز ارتباط برقرار می‌کند، در این زمینه چگونه می‌خواهید ورود کنید.

وی در ادامه به آیات متعدد ناظر به رویت اعمال در قرآن کریم اشاره نمود و علت تاکید  طرح پژوهشی بر آیه 105 را جویا شد و اینکه کیفیت‌سنجی رویت اعمال چگونه خواهد بود؟ همچنین برای اینکه از تفسیر برای در امان باشید چه ملاک‌هایی مورد نظر است.

حجت‌الاسلام والمسلمین منصوری در پایان ضمن قدردانی از پژوهشگر برای ارائه این موضوع، بیان کرد: از افتخارات جامعه الزهرا علیهاالسلام این است که طلابی دارد که با توجه به تحصیلات حوزوی دارای تحصیلات دانشگاهی در علوم مختلف هستند و می‌توانند وارد این عرصه شوند.

تصویر خبر