به گزارش روابط عمومی و بین‌الملل، دومین نشست از سلسله‌نشست‌های مهارت‌های کاربردی و کلیدی در تربیت فرزند با موضوع «تکنیک‌های تربیت فرزند ایمن (تکنیک‌های فرزندپروری بر اساس دلبستگی)» روز پنج‌شنبه 8 آذر در سالن جلسات طبقه چهارم شهید بهشتی برگزار شد.

سرکار خانم افشاری‌نژاد در مقدمه نشست گفت: موضوع امروز نظریه دلبستگی است که در مباحث روانشناسی رشد مطرح می‌شود که این موضوع در ارتباط با کودکان زیر دو سال است اما ثمره‌اش در سال‌های بعد در زندگی افراد دیده می‌شود.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با اشاره به حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم اشاره کرد که فرمودند: «خانه‌ای در بهشت است که به آن خانه شادی گفته می‌شود، جز کسی که کودکان را شاد کرده باشد در آن وارد نمی‌شود».

وی به طرح چند سؤال پرداخت و عنوان کرد: مراقب اصلی کودکان کیست؟ چه می شود کودک ترجیح می‌دهد با کسی غیر از مراقب اصلی خود باشد؟ آیا کودکان می‌پسندند در دو سال اول، مراقبشان اولویتی دیگری به غیر از ایشان چون تحصیل و شغل داشته باشد؟

استاد افشاری نژاد با بیان اینکه دلبستگی ایمن نوعی شاد کردن کودکان محسوب می‌شود، به تعریف دلبستگی اشاره کرد و گفت: دلبستگی ارتباط و پیوند عاطفی، عمیق، دو سویه با افراد خاص در زندگی است (که معمولا مادر است) به طوری که افراد برای داشتن احساس امنیت به یکدیگر تکیه می‌کنند و تعامل با آنها باعث آرامش و کاهش استرس می‌شود.

وی ادامه داد: دلبستگی دارای سه مؤلفه اصلی است؛ از جمله مجاورت جویی (فرد می‌خواهد نزدیک دیگران باشد)، پریشانی هنگام جدایی از مراقب اصلی (که معمولا مادر است)، لذت هنگام پیوستن به مراقب اصلی سه مؤلفه کلیدی دلبستگی هستند؛ برای دلبستگی ایمن هر سه مؤلفه لازم است.

استاد حوزه انواع دلبستگی را به دو دسته دلبستگی ایمن و دلبستگی ناایمن تقسیم کرد و افزود: دو جزء مهم در دلبستگی وجود دارد؛ جزء اول حضور مستمر مراقب اصلی و جزء دوم پاسخگویی به نیازهای کودک در دو سال اول زندگی است؛ در دو سال اول به بهانه آموزش صبر به کودک نباید پاسخدهی به تعویق بیفتد.

وی با اشاره به این‌که پیامبر اعظم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم نماز جماعت را با شنیدن گریه یک کودک کوتاه‌تر کردند و این‌که توصیه شده کودک تا دو سال از شیر مادر تغذیه کند؛ این توصیه‌ها را تأکیدی بر پاسخگویی فوری و حضور مستمر مراقب اصلی یعنی مادر دانست و گفت: اگر در این دو سال  دلبستگی ایمن شکل گرفت کودک به هیچ عنوان وابسته نخواهد شد.

استاد افشاری‌نژاد در توضیح انواع دلبستگی گفت: انواع دلبستگی از 8 تا 12 ماهگی در فرزندان شکل می‌گیرد، دلبستگی ایمن نوع مطلوب دلبستگی است، نکته کلیدی این نوع دلبستگی این است که حضور والدین برای کودک مهم است، به رفتن و بازگشتن آن‌ها واکنش نشان می‌دهد و در نبودشان آرامش خود را حفظ می‌کند.

وی در ادامه با بیان اینکه وابستگی نشان‌دهنده دلبستگی ناایمن است، افزود: دلبستگی نا ایمن شامل سه نوع است نوع اول دوری‌جو یا اجتنابی است؛ در این نوع کودک آرامش خود  را در دوری کردن از والدین به دست می‌آورد. نسبت به رفت و آمد والدین واکنشی نشان نمی دهد.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام اضافه کرد: نوع دوم دلبستگی مقاوم یا دوسوگرا است، کودک در هنگام پیوستن به مراقب اصلی نسبت به او از خود پرخاشگری نشان می‌دهد و نوع آخر یعنی دلبستگی آشفته ترکیبی از دلبستگی های اجتنابی و دوسوگرا است.

وی تصریح کرد: کودکان آشفته ثمره مادرانی هستند که رفتارشان باعث شکست مستمر در پاسخ به نیازهای کودک است و مادرانی افسرده که نمی‌توانند به طور حساس و پایدار به نوزادان پاسخ دهند.

افشاری‌نژاد برخی از عوامل مؤثر بر دلبستگی ایمن اثر را برشمرد و گفت: عامل اول فراهم آوردن فرصت دلبستگی برای کودک است؛ رشد طبیعی کودک به برقراری پیوند عاطفی نزدیک در چند سال اول زندگی بستگی دارد. پژوهش‌ها نشان می دهند که مادران کودکان نوع دلبستگی ایمن آن‌ها را بیشتر از دو نوع دیگر به آغوش می کشند.

وی در معرفی عامل دوم گفت: عامل دوم کیفیت مراقبت است؛ مراقبت‌های دلسوزانه و مهربانانه، پاسخدهی بی‌درنگ به نوباوه و نگهداری با محبت از کودک بر دلبستگی ایمن مؤثر است.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام افزود: عوامل دیگری چون خصوصیات اخلاقی کودک، شیوه مراقبت والدین و شرایط خانوادگی بر دلبستگی مؤثر است.

وی عنوان کرد: کودکانی که خلق و خوی دشوار دارند و یا تحت تربیت مادری مضطرب هستند که بی‌توجه است و رابطه‌ای ناهماهنگ با فرزندش برقرار می‌کند، احتمال بیشتری برای دلبستگی ناایمن دارند؛ مادری که خود با مراقب اولیه‌اش رابطه ناایمن دارد، این وضعیت بر مراقبت وی از کودکش نیز تأثیر دارد،

افشاری نژاد اظهار داشت: خانم‌های شاغل به دلیل فشار کاری و استرس یا خستگی بابت کمک کم همسر، دلسوزی و توجه کمتری نسبت به کودک دارند و دلبستگی ایمن را به خطر می اندازند.

وی یادآور شد: بعضی کودکان ممکن است به دلایلی چون  مهد نامناسب، حضور طولانی در مهد و فشارهایی که مادر هنگام کار تجربه می‌کند در معرض خطر دلبستگی ناایمن قرار بگیرند و مشکلات ناسازگاری پیدا کنند اما دسترسی به مهد کودک خوب و مناسب، مرخصی والدین و مراقبت‌های دلسوزانه باعث دلبستگی ایمن می‌شود. استاد حوزه تأکید داشت: کودکان زیر سه سال و چنانچه مقدور نیست زیر دو سال به مهدکودک سپرده نشوند.

افشاری نژاد، بعضی از پیامدهای انواع دلبستگی در آینده را تبیین کرد و در ادامه به نکات کاربردی برای حفظ دلبستگی ایمن در کودکان در هنگام ورود به مهد کودک و یا سپردن به مراقب دیگر اشاره کرد، همچنین نکاتی پیرامون حفظ دلبستگی ایمن در کودکان هنگام تولد خواهر و برادر جدید را برشمرد.

 وی در پایان نشست دوم به پاسخگویی به سؤالات حضار پرداخت و در این میان تکنیک «بهبود رابطه والدین با کودک» را بیان کرد و گفت: یکی از راه‌های توجه به کودک، بازی با او است.

استاد حوزه یادآور شد: توصیه دین در آزاد گذاشتن بچه‌ها، آزادی در بازی است (نه آزادی در همه امور)؛ چنانچه والدین در ارتباط با کودک دچار مشکل هستند روزی حداقل نیم ساعت با کودک بازی کنند.

وی قوانین این بازی درمانی را بیان کرد و گفت: والدین در بازی با کودک باید یک شرکت‌کننده فعال باشند، بازی را انجام دهند که علاوه بر کودک، خودشان نیز آن بازی را دوست داشته باشند تا دچار بی‌حوصلگی نشوند، عوامل محیطی آسیب‌زننده در حین بازی را رفع کنند (مثل وجود وسایل شکستنی در اطراف محیط بازی)، ساعت مشخصی را در هر روز به بازی اختصاص دهند تا کودک بداند هر روز در این ساعت خاص با او بازی خواهد شد، همچنین عوامل پرت‌کننده حواس والدین مثل تلویزیون، موبایل، ... وجود نداشته باشد.

افشاری نژاد در ادامه گفت: این تکنیک را 10 تا 40 روز ادامه داده تا بعد از این مدت رفتارهای کودک با والدین و دیگران بهبود یابد.

نشست سوم با موضوع «تله‌های تربیت والدین در تربیت فرزندان (خطاهای شناختی والدین در فرزندپروری)» پنجشنبه 22 آذر ماه برگزار خواهد شد.

جهت دریافت نکات تکمیلی نشست اول مهارت‌های کاربردی و کلیدی در تربیت فرزند این پیوند را فعال کنید.

جهت دریافت نکات تکمیلی نشست دوم مهارت‌های کاربردی و کلیدی در تربیت فرزند این پیوند را فعال کنید.