به گزارش روابط عمومی، نشست علمی پژوهشی «جنسیت و علوم اسلامی» در نخستین روز پیش رویداد پژوهشی پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها به عنوان نشست پایه ای برگزار شد.

در این نشست، سرکار خانم بتول سادات بنیادی، پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه به ضرورت موضوع «جنسیت و علوم اسلامی» پرداخت و اظهار داشت: امروز جنسیت در ساحات مختلفی از تشابه و تمایز در حال بازشناسی انسان است. محصول این بازشناسی‌ها، نظام اندیشه بشری و بالتبع حیات فرهنگی و اجتماعی و فردی انسان را دگرگون کرده است؛ به گونه ای که این امر در مورد فمنیسیم بیش از هر جریان دیگری، زندگی زنان را در جوامع مختلف دستخوش انواع تنشها و آسیب‌ها ساخته است.

این پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه افزود: در این میان، علوم اسلامی به عنوان یک نظام اندیشه ورزی، شایسته و نیازمند شناسایی این مقوله انسانی و بررسی ابعاد مختلف آن در ارتباط با معارف اسلامی و ارائه نظریات متناسب با اسلام و بشر امروز است.

بنیادی تصریح کرد: مسئله جنسیت نه به جهت احقاق حقوق زنان بلکه به جهت ضرورت شناخت ابعاد وجودی انسان، حیات بشری و یافتن رویکرد متناسب ساحات مختلف اندیشه اسلامی با آن، دغدغه علوم اسلامی و اندیشمندان مسلمان است.

وی بیان داشت: مطالعات جنسیت (Gender Studies) یکی از حوزه‌های جدید علمی است که در دانشگاه‌های معتبر جهانی مورد توجه قرار گرفته است. مسایل این حوزه مطالعاتی به ساحات مختلف حیات بشری مرتبط است؛ لذا روش شناسی بسیار متنوع و گسترده ای را مورد استفاده قرار می‌دهد.

معاون علمی رویداد پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تصریح کرد: علوم اسلامی به عنوان میراث اندیشه اسلامی که می‌کوشد در جهان بسیار پرشتاب کنونی هویت خود را حفظ و همپای بشر امروز پیش بیاید، نمی‌تواند از شناسایی «جنسیت» به عنوان یک مشخصه گسترده و پیچیده انسان که در تمام ساحات وجودی وی در تنیده است، غفلت کند. در این راستا نیازمند شناسایی و تعریف چهارچوب‌های نظری و روش‌شناسی دقیق هستیم که بتواند علوم اسلامی را به زایندگی و تولید دانش در حوزه جنسیت وادار سازد.

بنیادی با تأکید بر اینکه هر یک از شاخه‌های علوم اسلامی باید مقوله جنسیت را شناسایی کرده و نقش و تأثیر آنرا در ابعاد مختلف بررسی کند، گفت: ما در رویداد پژوهشی پژوهشگاه جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها بنا داریم که دنبال طرح این مهم و آمایش نظری اولیه باشیم.

وی در ادامه به مفهوم جنسیت و ابعاد هویتی آن پرداخت و اظهار داشت: امروز نظریات مختلف فلسفی، اجتماعی، روانشناختی در باب جنسیت وجود دارد که هر یک به نحوی بر علوم انسانی و مطالعات زنان تاثیرگذارند.

این پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه دو عنصر همسانی و تمایز بین دو جنس انسانی، در شکل دهی مفهوم جنسیت کلیدی هستند، گفت: برخی از نظریات (نظریه اجتماعی جنسیت) بر استقلال کامل جنسیت از جنس تأکید می‌کنند و جنسیت را به طور کامل بر ساخته فرهنگ و اجتماع می‌دانند. در مقابل، برخی نظریه‌ها (نظریه ذاتی جنسیت) تماما آنرا منبعث از جنس و عوامل ذاتی و زیست‌شناختی همچون ژن و هورمون‌های جنسی می‌دانند.

بنیادی با بیان اینکه نحوه شناسایی جنسیت در علوم و دانش‌های مختلف بسیار گسترده و متفاوت است، عنوان کرد: این مفهوم پیچیده در تمام ساحات حیات انسانی با وجود انسان تنیده است و شناسایی آن به عنوان موضوع علمی و پژوهشی نیازمند دقت نظری و روشی بسیار بالاست.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به وجود جریان‌های رادیکال اجتماعی سیاسی زنان در سطح جهانی، به نظر می‌رسد در مطالعات جنسیت،  انگیزه‌هایی در دیگر ساحات (اغلب حقوقی و سیاسی) عامل راهبر بوده است؛ امری که  در مطالعه نظریات جنسیت نباید از نظر دور داشت.

معاون علمی رویداد پژوهشگاه جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها در ادامه با بیان اینکه مفهوم «علم» یکی از پرچالش‌ترین مفاهیم دانش بشر است، اظهار داشت: این چالش‌ها که در باب علم و معرفت در ذهن بشر روی داده اند، در مورد علوم و معارف اسلامی نیز مطرح شده اند؛ لذا چیستی و ماهیت علوم اسلامی یکی از مسائل امروز ماست.

بنیادی افزود: هر یک از شاخه‌های علوم اسلامی به عنوان یک نظام علمی، باید بتواند ارکان معرفتی خود را تبیین و تصویری علمی از مسائل و روش‌شناسی خود به دست دهد و موضوعات خود را با روش‌های قابل ارزیابی و منسجم شناسایی و روش‌شناسی خود را تبیین و دفاع کند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از مفاهیمی که موضوعات بسیار گسترده ای را در شاخه‌های مختلف علوم اسلامی به چالش کشیده، مفهوم نوپدید «جنسیت» است.

این پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه تصریح کرد: علوم اسلامی باید بتواند ابزار نظری و تئوریک مطالعه اسلامی جنسیت را فراهم سازد، در غیراین صورت، در فهم و مدیریت مسائل جنسیت به ناچار تابع جریان‌ها و پارادایم‌های ناهماهنگ با دین و فرهنگ اسلامی خواهیم بود.

بنیادی در پایان تأکید کرد: رهایی از این جریان‌ها و پارادایم‌های سلطه‌گر، جز با زایش درونی علوم و معارف اسلامی در زمینه جنسیت ممکن نخواهد بود؛ لذا ضروری است تمام امکانات نظری علوم اسلامی فراخوانده شده و جنسیت به مثابه ابژه‌شناسایی به نظام معرفتی آن عرضه شود.