به گزارش روابط عمومی، بیست و نهمین کرسی ترویجی جامعه الزهرا علیهاالسلام با عنوان «حرمت نکاح در رضاع عرفی با رویکرد قرآنی» از سوی معاونت پژوهش جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و با همکاری مرکز آموزش مجازی و غیرحضوری برگزار شد.

در این کرسی که بدون حضور پژوهشگران و طلاب در پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهرا علیهاالسلام برگزار شد، کار خانم طیبه نقوی برزکی به عنوان ارائه دهنده و سرکار خانم مریم برقعی مقدم به عنوان ناقد کرسی ترویجی حضور داشتند و خانم زهرا سادات سرکشیکیان، دبیری علمی این کرسی بود.

جلسه با ارائه گزارش مقاله خانم نقوی آغاز شد که در ابتدا به تبیین اصطلاح «رضاع» پرداخت و اظهار داشت: «رضاع» به معنای مکیدن و نوشیدن شیر از غیر مادر است. رضاع قبل از اسلام و به تعبیری رضاع عرفی را می‌توان به حجری (شیر خوردن حداقل ده بار متوالی یا یک سال غیر متوالی از غیر مادر) و غیرحجری (شیر خوردن کمتر از ده بار حتی با یک مک زدن از غیر مادر) تقسیم کرد.

این پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام افزود: با بررسی‌های تاریخی به دست آمده، قبل از اسلام با رضاع غیرحجری بدون محرمیت، حرمت نکاح بین کودک و صاحب لبن (شیر) ایجاد می‌شد و با رضاع حجری حرمت نکاح بین کودک و صاحب لبن (شیر) و هر کسی که نکاحِ صاحب لبن با وی حرام بود به وجود می‌آمد. اما با آمدن اسلام رضاع نبوی (شیر خوردن حداقل پانزده بار متوالی یا دو سال غیر متوالی از غیر مادر)  محقق شد و بر اساس آن محرمیتِ کودک شیرخوار با هر کسی که از نسب محرم میشود، تشریع گردید.

نقوی یادآور شد: در کلام فقها بیانی در مورد رضاع عرفی یافت نشده و رضاع منحصر به رضاع شرعی است، که آن را سبب حرمت نکاح و محرمیت می‌دانند؛ لذا از نظر مشهور فقها، رضاعِ عرفی موجب حرمت نکاح نبوده و با رضاع شرعی حرمت نکاح و محرمیت ایجاد می‌شود.

وی گفت: در این پژوهش در ضمن تعریف مفاهیم و اصطلاحات مختص و مریوط به بحث با بررسی آیات و روایات به این نتیجه می‌رسیم که رضاع عرفی باعث حرمت نکاح شده اما رضاع شرعی باعث حرمت نکاح و محرمیت می‌شود.

در ادامه، خانم برقعی ناقد علمی جلسه، ضمن قدردانی از ارائه مقاله به نقاط مثبت آن اشاره کرد و به موضوعاتی چون عنوان و موضوع شفاف و مسأله محور، نگرشی نو به ادله اولی و منابع دست اول، برخورداری اجزاء مقاله از استدلال‌های فقهی و پرهیز از نوشتارهای شعاری و ژورنالیسی اشاره کرد.

ناقد جلسه همچنین مرتبط بودن مطالب، ارائه نظریه مختار و بِروز و تفکر خلاق و امانتداری در نقل قول‌ها و فقدان کپی‌برداری از نوشتار دیگران را از دیگر نکات مثبت این مقاله برشمرد.

برقعی در ادامه به نقد این ارائه پرداخت و نقد ها را به دو محور شکلی و محتوایی بیان کرد و گفت: اشکالات شکلی این مقاله شامل رعایت نکردن قواعد مقاله‌نویسی در قسمت‌های مختلف، یکنواخت نبودن پاورقی‌ها، بیشتر بودن حجم مقاله از حد استاندارد، طولانی بودن پی‌نوشت‌ها و نامناسب بودن شماره گذاری‌ها بودند.

وی با اشاره به اشکالات محتوایی، بیان داشت: در چکیده باید ابتدا موضوع به صورت مختصر تبیین و سپس نتایج به دست آمده بیان شود، علاوه بر اینکه روش تحقیق ذکر شود.

استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام ادامه داد: به کارگیری اصطلاحات غیر متداول و نامأنوس، که بایستی هر اصطلاح جدیدی که به کار می‌رود در ابتدا توضیح داده شود و وجه تسمیه نوشته شود مانند: رضاع غیرحجری، رضاعِ حجری و نکاح عرفی.

وی اضافه کرد: در هر مورد ابتدا موضوع سپس سیر تغییر حکم شفاف بیان و مستندات هر حکم بررسی شود، همچنین شفاف نبودن نحوه ورود و خروج از مباحث و ابهام ارتباط بین نتایج و تحلیل‌ها از دیگر نقدهایی است که به این مقاله وارد می‌شود.

برقعی تصریح کرد: در آیات مربوطه ذکر شده باید  از ترجمه واحد استفاده شود، همچنین بعضی از مبانی علمی که سابقه ندارد، نیازمند به استدلال قوی است.

خانم نقوی پس از بیان نقدهای ناقد جلسه به برخی اشکالات ذکر شده، پاسخ داد و اظهار داشت: علت استاندارد نبودن چکیده این است که مقاله برای نشریه مشق اجتهاد نوشته شده لذا بر اساس آن معیارها تنظیم شده بود.

وی افزود: علت عدم طرح اصطلاحات، رعایت حجم مقاله بود و هدف تبیین مسأله و حجم مقاله اجازه طرح همه مسائل را نمی‌داد، به دلیل اتوماتیک بودن، پاورقی‌ها این گونه درج شده است؛ همچنین سبک ارائه پاورقی‌ها به هدف دسترسی آسان انتخاب شده بود.