به گزارش روابط عمومی، «هم اندیشی علمی به مناسبت نهم ربیع الاول آغاز امامت امام مهدی(عج)» با جمعی از نخبگان تبلیغی و پژوهشگران مهدویت در سالن جلسات دفتر مدیریت جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها برگزار شد.

در این هم اندیشی علمی که به همت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و معاونت پژوهش جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، جمعی از اساتید و پژوهشگران حوزه و دانشگاه با ارائه پژوهش‌های خود به تعمیق ایمان و باورهای دینی با موضوع مهدویت پرداختند.

در ابتدای این هم اندیشی، سرکار خانم همایون فرد استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام که به عنوان دبیر علمی در جلسه حضور داشت، به تبیین این موضوع پرداخت و در ادامه، هر یک از سخنرانان، موضوع پژوهشی خود را ارائه دادند. 

نهم ربیع بسترساز ترویج فرهنگ مهدویت و انتظار

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین الهی نژاد عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این هم اندیشی، بیان داشت: جامعه منتظر در عصر غیبت به سرپرستی ولیّ فقیه به عنوان جانشین امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف برای ترویج فرهنگ انتظارو مهدویت، دارای رسالت و مسئولیت مهمی است.

استاد و پژوهشگر حوزه افزود: یکی از مسئولیت‌های مهم منتظران و جامعه منتظِر در عصر غیبت، ترویج فرهنگ مهدویت در جامعه و مردم است تا با شناخت و معرفت مردم نسبت به اندیشه مهدویت، آمادگی و شایستگی مردم بیشتر شده و با آمادگی و شایستگی به بایستگی ظهور برسند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین الهی نژاد با اشاره به انواع تبلیغ و ترویج فرهنگ مهدویت، تصریح کرد: مؤثرترین نوع تبلیغ در فرهنگ مهدویت، نوع عملی است، یعنی بدون اینکه در بیان بیاورد آن شاخصه‌هایی که مردمان عصر ظهور که به ان مزین هستند، فرد منتظر به آن آراسته باشد.

وی اذعان داشت: یکی از راه‌های تبلیغ فرهنگ مهدویت و انتظار این است شاخصه‌های حضرت را بیان کنیم و یا شاخصه‌های حکمرانی و حکومت جهانی و یا اماکن و ازمنه منسوب به حضرت را تبیین کنیم.

مدیر پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی تصریح کرد: برای ترویج و اشاعه فرهنگ مهدویت و انتظار عوامل، بسترها، راه‌ها و راهکارهای مختلفی مطرح است که از جمله آنها معرفی امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف از طریق امکنه و ازمنه منسوب به ایشان است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین الهی نژاد خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، مکان منسوب به امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف نظیر مسجد سهلا، مسجد کوفه، سرداب، مسجد جمکران و غیره هر چه مردم بیشتر نسبت به این اماکن شناخت و معرفت پیدا کنند، بیشتر به صاحب این مکان آشنائی و معرفت پیدا می‌کنند.

وی اضافه کرد: در مورد ازمنه منسوب به امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف نیز همین رویه دنبال می‌شود، زیرا هرچه مردم نسبت زمان‌های منسوب به ایشان نظیر نیمه شعبان و نهم ربیع و... بیشتر شناخت پیدا کنند، به طور قهری نسبت به صاحب این ازمنه، شناخت و معرفت بیشتر پیدا می‌نمایند.

این استاد و پژوهشگر حوزه تصریح کرد: مردم و حکومت اسلامی در عصر غیبت در راستای مسئولیت اصلی خود که همان ترویج فرهنگ مهدویت است، باید به امکنه و ازمنه‌های منسوب به امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف بیشتر توجه کرده و بیشتر به معرفی آن بپردازند تا مردم به مهدویت، انتظار و امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف بیشتر آشنا شوند و بیشتر به سوی آمادگی و زمینه سازی ظهور پیش بروند.

دلایل نقلی بر اثبات امام مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف

سرکار خانم ریحانه حقانی معاون پژوهش پیشین جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و استاد و پژوهشگر حوزه و دانشگاه با اشاره به دلایل نقلی بر اثبات حضرت حجت عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف، عنوان کرد: یکی از مسائل اساسی در منظومه اعتقادی، اثبات وجود و امامت امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف است؛ افزون بر آن که پاسخگویی به شبهات ناظر به وجود حضرتش از وظائف عالمان شیعی است.

استاد و پژوهشگر حوزه و دانشگاه تصریح کرد: همه ادیان  معتقدند منجی ظاهر خواهد شد و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد، اما در این  موضوع که منجی چه کسی است و امامت و رهبری به عهده چه کسی قرار داده شده است، اختلاف نظر وجود دارد؛ شیعه معتقد است مصلح کل، حضرت مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف است.

حقانی در ادامه به موضوع امامت اشاره کرد و گفت: امامت در لغت به معنای پیشوایی و در اصطلاح، به معنای ریاست عامه در امور دین و دنیا، در نیابت از پیغمبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم است.

وی افزود: شیخ صدوق قائل است امامت حضرت مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف به دو راه نصّ و معجزه ثابت شده است. علامه مجلسی در فصل «ابواب النصوص من الله تعالی و من آبائه علیه (صلوات‌الله‌علیهم‌أجمعین)» کتاب بحارالانوار، ۱۵۳ حدیث از پیامبر و ائمه برای اثبات امامت امام مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ذکر کرده است. همچنین در کتب دیگر مانندکفایه الاثر فی النص علی الائمه الاثنی عشر تألیف شیخ علی بن محمد بن علی الخزاز قمی، قریب به 170 روایت دلالت بر امامت حضرت حجت ارواحنا له الفدا وجود دارد.

استاد و پژوهشگر حوزه و دانشگاه در ادامه، با بیان اینکه دلایل نقلی اثبات امامت حضرت صاحب الامر عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف را می‌توان در سه بخش تقسیم کرد، گفت: اولین بخش، ادله نقلی که سیاق آن‌ها نشان دهنده ثبوت وجود امام است، امامی که در قید حیات است و برگزیده الهی است.

حقانی افزود: بخش دوم، ادله ای که در عین حال که امامت 12 امام را اثبات می‌کند، خبر از غیبت زیاد امام می‌دهد و شواهد متناظری را بیان می‌کند؛ بخش سوم نیز دلایل روایی و شواهد تاریخی که نشان از تولد حضرت حجت دارد و بر خلاف روایاتی است که عامه از عدم تولد مهدی نقل می‌کنند.

وی عنوان کرد: ادله نقلی با عناوین آیات ضرورت وجود امام و روایات می‌توان دسته بندی و ارائه کرد، درباره آیات ضرورت وجود امام می‌توان به آیات ضرورت وجود حجت الهی در زمین، آیات بشارت دهنده به حکومت صالحان و مؤمنان بر روی زمین، آیه اطاعت، آیه صادقین، وجود همیشگی امام لازمه استمرار عهد الهی، ضرورت وجود یک هادی برای هر قوم و امام اختصاصی برای هر قوم در قیامت اشاره کرد.

استاد و پژوهشگر حوزه و دانشگاه اضافه کرد: درباره روایات، روایاتی دال بر ضرورت امام مانند حدیث خلفاء اثنی عشر، حدیث ثقلین و حدیث معرفت وجود دارد، همچنین نصوص صادره از معصومین پیرامون امامت امام شامل قول پیامبر، قول ائمه معصومین و قول حضرت حجت بر اثبات امامت خود را می‌توان مورد توجه قرار داد.

حقانی در پایان تصریح کرد: وجود مبارک صاحب الزمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف با قطع نظر از آن که از امامان پیشین بر امامتشان، روایت صادر شده است، خود نیز از طرق مختلف و قرائن یقینی به طور مثال از طریق فراهم سازی ملاقات خود با بزرگان شیعه، ارائه کرامت توسط خود یا سفرا، پاسخگویی به سوالات مردم با هدف تثبیت اعتقاداتشان، ارائه توقیعات از راه‌های خاص درصدد اثبات امامت خویش بر آمده اند.

بازخوانی نقش علمای امامیه در سامان‌دهی جامعه شيعی در غیبت صغرا

در این هم اندیشی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین خدامراد سليميان با اشاره به نقش علمای امامیه در سامان‌دهی جامعه شيعی در غیبت صغرا، عنوان کرد: امام حسن عسکری علیه‌السلام از پدر بزرگوارش نقل‏كرده ‏است كه فرمود: «لَولامَنْ ‏يَبقي بَعدَ غَيبَةِ قائِمِكُم مِنَ العُلَماءِ الدّاعين اِلَيهِ وَالدّالين عَلَيهِ وَالذّابّين عَنْ دينِهِ بِحُجَجِ اللَّهِ وَالمُنقِذينَ لِضُعَفاءِ عِبادِ اللّهِ مِنْ شُبَّاكِ اِبليس وَمَرَدَتِهِ وَمِنْ فخاح النَّواصِبِ لَما بَقِي اَحَدٌ اِلاَّ اِرْتَدَّ عَنْ دينِ‏اللهِ وِلكِنَّهُم الذينَ يمسِكُونَ ازمة قُلوبِ ضُعفاءِ الشيعةِ كَما يُمسِكُ صاحِب السَّفينَةِ سُكّانها اُولئكَ هُم الاَفضَلُونَ عِندَاللهِ عَزَّوَجَلَّ؛ اگر نبود دانشمنداني كه پس از غيبت قائم شما، به سوي او دعوت مي‏كنند و به سوي او رهنمون مي‏شوند و از دين او دفاع مي‏كنند و بندگان ناتوان را از دام‏هاي شيطان و مريدهاي شيطاني نجات مي‏دهند، احدي باقي نمي‏ماند، جز اين كه از دين خدا مرتد مي‏شدند؛ ولي اين دانشمندان، زمام دل ضعفا را به دست مي‏گيرند؛ همان‏گونه كه ملوان‏ها، زمام كشتي را به دست مي‏گيرند و سرنشين‏هاي كشتي را از خطر مرگ حفظ مي‏كنند. اين‌ها نزد خداي تبارك و تعالي برترين هستند ( طبرسی، احتجاج، ج 1، ص 18 و ج 2، ص 455؛ صافی گلپايگانی، منتخب الاثر، ص 223).

عضو هیئت علمی پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: بی گمان غيبت صغرا و دقيق‌تر "غيبت قصری" يا "غيبت ناقصه"، سرآغاز و نقطه عطفی در تاریخ شیعه امامیه به شمار می‌رود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سليميان افزود: این دوران ۶۹ ساله با همه سختی‌ها و مرارت‌ها، دورانی کلیدی و تاثیرگذار در سامانه جامعه امامیه است؛ جامعه‌ای که با غيبت امام و به سبب اتفاق بی‌مانندی چون همزمانی آغاز امامت حضرت مهدی(عج) در خردسالی به امامت و آغاز غيبت، بی‌درنگ دچار انشعاب و انشقاق‌هاي چشم‌گيری شده بود.

وی بیان داشت: دوران غیبت صغرا با ويژگي‌هاي خاص خود، دوراني لازم و ضروري بود که البته به حکمت خداوند، در تاريخ شيعه رقم خورد، تا جامعه شيعي را به کامل‌ترين صورت ممکن، مهياي فصلي تازه از زندگي خود آن هم دوران غيبت کبرا و دقيق‌تر "غيبت طولی" يا "غيبت تامه" كند. 

استاد و پژوهشگر حوزه خاطرنشان کرد: اگرچه هدايت‌های باطنی امام معصوم(ع) نقشی بی‌بديل در اين مهم داشت، اما تلاش بی‌وقفه نواب خاص، اندیشمندان و دانشمندان بزرگ شیعه را نباید نادیده گرفت. همانانی که با تلاش خستگی‌ناپذیر خود نابسامانی‌ها را بسامان و شکاف‌ها و انشعابات شکل گرفته را به وحدت و انسجام رساندند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سليميان ادامه داد: دانشمندان شيعه در اين دوران و به مقتضاي شرايط، مهم‌ترين وظيفة خود را رهايي شيعه از سرگرداني مي‌دانستند؛ از اين رو به نگارش آثار فراواني در اين زمينه دست زدند.

وی ابراز داشت: از توقيعات شريف گرفته که به‌طور عمده فرمايشات مکتوب حضرت حجت عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف است تا آثار فاخری که در اين دوران نگاشته شد که سرآمد همه آنها مجموعه الکافی، اثر گرانسنگ محمد بن يعقوب کلينی است که اين ساماندهی در دو گستره نيابت خاص و فعاليت دانشمندان قابل تحليل است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه، با اشاره به نواب خاص امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف که عثمان بن سعید عمری، محمد بن عثمان بن سعید عمری، ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی و علی بن محمد سمری بودند، گفت: نواب خاص به‌طور عمده در بخش‌های مختلف از جمله بر طرف کردن ترديد شيعيان درباره حضرت مهدي عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف، پنهان نگه داشتن مکان حضرت، پاسخگویی به پرسش‌هاي فقهي و مشكلات علمي و عقيدتي، سازماندهي وكيل‌هاي حضرت، آماده كردن شيعيان براي غيبت کبرا، جلوگيري از فرقه‌گرايي و گروه گروه شدن شيعيان و همچنین مبارزه با مدعيان دروغين نيابت فعالیت داشتند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سلیمیان اضافه کرد: در باره فعاليت دانشمندان شيعي نيز به‌طور عمده با روشنگری آن هم با گرد‌آوری و نقل احاديث و توليد آثار ارزشمند علمی تحقق يافت و سرانجام اين تلاش‌ها سبب شد تا در سال‌های پایانی دوران غیبت صغری، تشیع در شهرهایی از ایران و از جمله در قم و آوه گسترش یافته و از سویی، شیعیان، منصب‌هایی حکومتی به دست آورند که قدرت خاندان نوبخت در بغداد‌ نمونه‌ای از آن است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در نیمه اول قرن چهارم با به قدرت رسیدن سلسله آل بویه در ایران و استیلای آنان بر بغداد و خلافت عباسی و به قدرت رسیدن آل حمدان در شام، وضع سیاسی به طور بی‌نظیری به نفع شیعه تغییر کرد و رجال شیعه چنان در همه مناصب و مقامات حکومت جا گرفتند و نفوذ اجتماعی آن مذهب، در چنان حدی بالا رفته بود که مورخان غربی امروز، آن قرن را «قرن شیعه» می‌خوانند.

معیارهای شناسایی مهدی (عج) از منظر عقل و نقل

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد شهبازیان نیز در این هم اندیشی به معیارهای شناسایی مهدی موعود از منظر عقل و نقل اشاره کرد و گفت: رهبری تکوینی و تشریعی بندگان الهی، از مفاهیم بنیادین دینداری است که از زمان حضرت آدم علیه‌السلام تا به امروز بر آن تاکید شده و درگذر زمان نیز وجه تمایز جریان حق از باطل بوده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: ضرورت وجود این حجج الهی و جایگاه رفیع آنان در فرهنگ تشیع باعث شد تا مدعیانی دروغین تلاش بر مصادره این مقام کرده و از رهگذر این مفهوم کیسه‌های خود را پر نموده و عقده‌های خود را فرو نشانند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین شهبازیان با اشاره به حدیثی از ائمه معصومین علیهم‌السلام که «اعرف إمامک فانک إذا عرفت لم یضرک تقدم هذا الامر او تاخر؛ امامت را بشناس، زيرا هر گاه امامت را شناختى تقدم يا تأخر اين امر زيانت ندهد»، بیان داشت: يعنى چه آنكه دولت حق زود ظاهر شود و يا دير، براى تو مساويست و زيانى نكرده‏ئى، همانا زيان براى كسى است كه امامش را نشناسد.

وی اضافه کرد: ائمه معصومین علیهم‌السلام جهت جلوگیری از سوء استفاده مدعیان، روش انذار و آگاهی بخشی قبل از واقعه، آموزش برخورد با مدعیان و گفتگو با مدعیان و پیروان کج اندیش آن‌ها را دستور کار خود قرار داده و در موارد متعدد دستور به معرفت افزایی و شناخت ویژگی‌های امام معصوم را متذکر می‌شدند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشت: آگاهی بخشی و آموزش در شناخت مدعی حق از مدعی دروغین در دوران غیبت امام معصوم علیه‌السلام اهمیتی دو چندان یافته و اهل بیت علیهم‌السلام راه‌هایی را برای شیعیان به ارث گذارده اند به گونه ای که راه بر مدعیان دروغین بسته شده و هر انسان بصیری بتواند با تمسک به معیارهای ارائه شده رهزنان امر امامت را تشخیص دهد و سره از ناسره را باز شناسد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین شبهازیان تصریح کرد: ضروری است تا با شناخت  معیارهای تشخیص حجت الهی و خصوصیات امام حق از امام باطل، خود را برای نبرد فرهنگی با فرق انحرافی آماده نموده و علاج واقعه قبل از وقوع نماییم.

وی خاطرنشان کرد: کتاب‌های مختلفی درباره معیارهای شناسایی مهدی موعود وجود دارد، اما در این کتاب ها، جمع آوری کامل معیارها،مشخص نمودن محدوده و معنای آن و چگونگی به کارگیری در برابر مدعیان صورت نپذیرفته است.

استاد و پژوهشگر حوزه با اشاره به ضرورت تبیین معیار و راه‌های شناخت حجت حق از مدعی دروغین و محدوده اعتبار آن ها، عنوان کرد: برخی از معیارهای ذکر شده در روایات مانند معیار علم به حلال و حرام و یا عصمت به امامی خاص اختصاص نداشته و برای همه این بزرگواران قابل بهره گیری است، اما برخی از معیارها مانند زمان و کیفیت تولد، مکان ظهور، شمایل و غیره اختصاص به حضرت مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف داشته و تنها در تشخیص ایشان از مدعیان دروغین قابل استفاده است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین شبهازیان با اشاره به استعداد و قابلیت هر یک از معیارهای شناسایی حضرت مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف، اظهار داشت: تمامی شرایط ذکر شده باید در یک مدعی امامت وجود داشته باشد و اگر یکی از این موارد را در او نیابیم دلالت بر عدم حقانیت او خواهد داشت و نمی توان گفت اگر فردی یکی از معیار‌ها و یا تعدادی از آن‌ها را دارا باشد حتما حجت الهی خواهد بود. لذا این معیارها شرط لازم هستند اما کافی نمی باشند؛ به عنوان نمونه اگر فردی در هیئت فردی چهل ساله با شمایلی مشابه روایت و غیره ادعا نماید اما علم نداشته باشد نمی توان او را مهدی موعود دانست.

وی افزود: برخی از معیارها مانند شمایل، مکان تولد، زمان تولد و غیره به گونه ای است که عموم مردم می‌توانند امروزه از آن‌ها بهره گیرند؛ اما برخی از معیار‌های دیگر مانند علم و معجزه نیاز به تایید و بکار گیری آن توسط عالم به معارف دینی و فقیه عادل دارد که بتواند حق را از باطل شناسایی نماید، لذا لازم است از اهل علم در این زمینه‌ها طلب یاری نماییم و نمی توان به تنهایی در این راه گام برداریم.

روایات «اثنی عشر» و تطبیق آن بر امام مهدی(عج) به عنوان دوازدهم

در این هم اندیشی، سرکار خانم فرزانه حکیم زاده استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها با اشاره به روایات و تطبیق آن بر امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف به عنوان دوازدهمین امام، عنوان کرد: رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم در ضمن  حدیث متواتر ثقلین، جایگاه مهم دوازده امام معصوم علیهم‌السلام را در رهبری و هدایت امت اسلامی تعیین کردند.

استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها افزود: پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم همچنین نام همه جانشینان  دوازده‌گانه خویش را ذکر و اعتقاد به آخرین آنان  را همانند اعتقاد به اولین آنان واجب و لازم دانستند.

حکیم زاده تصریح کرد: در حقیقت اهل بیت علیهم‌السلام با تأکید بر گفتمان «امامت منصوص»، ضمن اثبات و تقویت جایگاه امامت توانستند با بهره‌برداری از «مشروعیت نهادینه شده» برآمده از آن، مانع تقویت و رشد مدعیان دروغین امامت و جریان‌های انحرافیِ مهدویت شوند.

وی بیان داشت: در منابع متقدم شیعی نظیر کمال الدین صدوق و کفایة الاثر خزاز قمی، احادیث متعددی از رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و ائمه هدی علیهم‌السلام در رابطه با "ائمه دوازده گانه" که با لقب"مهدی" از آنها یاد شده، آمده است.

فرضیه «تناکح بین الملل ائمه(ع) و همگرایی جهانی در عصر ظهور» مبتنی بر بازخوانی ملیت مادران امامان(ع)

سرکار خانم ناهید طیبی استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها در این هم اندیشی، فرضیه «تناکح بین الملل ائمه علیهم‌السلام و همگرایی جهانی در عصر ظهور» مبتنی بر بازخوانی ملیت مادران امامان علیهم‌السلام را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: جهانی بودن حکومت حضرت مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف افزون بر تئوری‌های معرفتی و اندیشه محور، نیازمند یک شبکه ارتباطی تاریخی و قابل بحث است.

مدیر دانشنامه زن مسلمان افزود: وجود تاریخی مادران ائمه اطهار علیهم‌السلام به عنوان بحثی حاشیه ای در منابع متقدم مطرح شده اما مطالعات جدید، زمینه ای جهت ارائه فرضیه و پاسخی به این پرسش می‌شود که تنوع جغرافیایی یا  نژادی  مادران ائمه علیهم‌السلام در صورتبندی تمدن اسلامی از یک سو و آینده بشریت در آخرالزمان از دیگر سوی چه نقشی را ایفا می‌کند.

طیبی بیان داشت: در تحقیق حاضر، فرضیه «تناکح بین الملل ائمه اطهار علیهم‌السلام و همگرایی جهانی در عصر ظهور» با خوانش جدیدی از جایگاه و پایگاه اجتماعی مادران ائمه معصومین علیهم‌السلام برای نخستین بار ارائه می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس دستاورد این تحقیق، سنت پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم مبنی بر همگرایی جهانی با توجه به ارسال نامه‌ها به سران مناطق مهم جهان و سیره وی که نکاح با زنان قبیله‌های متعدد و متنوع فرهنگی بود با هر انگیزه و هدفی در انتقال فرهنگ اسلام، ایجاد همگرایی و پیوستگی تمدنی و  کم کردن شکاف بین ملت‌ها تأثیرگذار بود و این سنت در تاریخ ائمه علیهم‌السلام نیز اجرا شده است.

استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تصریح کرد: بررسی ملیّت مادران امامان و به طور خاص هفت امام پایانی که کنیز و از ملیّت‌های متنوع بودند، گرچه محصول شرایط ویژه زمانه هر امام و متفرع بر فتوحات اسلامی و ورود اسرا به پایگاه حکومت اسلامی بوده، اما نتیجه آن پیوستگی جهانی بین ملل گوناگون پس از ظهور حضرت حجت عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف می‌شود.

طیبی عنوان کرد: ملیت مادران امامان شیعه عبارت است از حجازی، ایرانی، اندلسی، یونانی (بر اساس تحقیق جدید نگارنده، مادر امام رضا علیه‌السلام یونانی بوده است)، مصری، نوبی، مغربی و رومی و این تنوع جغرافیایی با توجه به اطلس و قلمرو جغرافیایی جهان در عصر حضور ائمه علیهم‌السلام که مشتمل بر سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا بود، معنا دار است و می‌توان همگرایی جهانی را که از شاخصه‌های تمدن است، با استفاده از این تنوع جغرافیایی و نژادی برای عصر ظهور متصور شد.

ضرورت حجت الهی و جايگاه امام مهدي عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف در وساطت فیض الهی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمود ملکی راد نیز در این هم اندیشی، با بیان اینکه از منظر فلاسفه، فیض الهی از مجرای واسطه فیض به جهان هستی عرضه می‌شود، اظهار داشت: ضرورت وجود واسطة فيض از ديد ملا صدرا(ره) و پیروان مکتب ایشان به مسأله تشكيك وجود و ربط و جودي بين درجات عالي وجود و درجات داني وجود باز مي‌گردد. يعني در نزول فيض به مراتب نازل وجود (قوابل مادي)، مجرد استعداد و امكان آنها براي كسب فيض كافي نیست؛ بلكه وجود واسطه‌ها در اين بين ضروري است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه نقش وسایط فیض این است که موجودات را برای دریافت فيض مهیا و آماده می‌سازند، افزود: از این جهت وسایط و مجاری مختلفی در کار فیض رسانی دخالت دارند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین ملکی راد بیان داشت: امام به عنوان انسان کامل، یکی از این وسایط و مجاری فیض الهی است؛ زیرا امام، خلیفه و حجت الهی در زمین است و نقش وساطت در فیض الهی را بر عهده دارد؛ از این رو در روایات گفته شده زمین همواره به وجود حجت الهی نیازمند است و لحظه‌ای بدون آن نمی‌تواند دوام بیاورد.

وی تصریح کرد: طبق روایات اسلامی، اگر دو نفر در زمین باقی مانده باشند یکی از آن‌دو امام و حجت الهی خواهد بود. و آخرین فردی که از دنیا می‌رود امام خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه وساطت در فیض توسط حجت الهی، دارای مظاهر و تجلیات مختلفی است، عنوان کرد: یکی از آثار وساطت فیض امام علیه‌السلام و حجت الهی در زمین، هدایت باطنی انسان‌ها است؛ یکی از شئون مهم امام و حجت الهی که در عصر ما در وجود حضرت مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف تبلور دارد، وساطت در فیض الهی است.

نقش وساطت فیض امام مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف، ضرورت وجود واسطه فیض، ضرورت وجود حجت الهی در سیمای نبی و امام به‌نحو عام و در زمان حاضر امام مهدی عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف از دیگر مباحث مطرح شده در این پژوهش بود.

در ادامه این هم اندیشی، سوالاتی از سوی پژوهشگران و حاضران در جلسه مطرح شد که به این سؤالات پاسخ داده شد.

همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین ملکی راد در پایان این نشست به مباحث مطرح شده توسط اساتید و پژوهشگران اشاره کرد و نکاتی را از این مباحث مورد توجه قرار داد.