به گزارش روابط عمومی، ششمین نشست علمی دبیرخانه گرامیداشت چهلمین سال تأسیس جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها با موضوع «ضرورت و ابعاد تحول در حوزه‌های علمیه خواهران مبتنی بر نگرش رهبر معظم انقلاب» در سالن جلسات مدیریت جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها برگزار شد.

سرکار خانم سیده زهره برقعی، مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها در این نشست، عنوان کرد: ضرورت هر تحول از جمله تحول در حوزه‌های علمیه با حکمرانی متعالی در سطوح مختلف رابطه دارد.

تحول با تغییر متفاوت است

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها بیان کرد: تحول به دو صورت است؛ گاهی تحول در همه عرصه‌های آموزشی، فرهنگی، منابع انسانی و... است و گاهی فقط تحول در یک عرصه خاص مانند امور فرهنگی یا نگرش منابع انسانی وجود دارد.

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها با تأکید بر اینکه تحول با تغییر متفاوت است، تصریح کرد: زمانی که بیان می‌شود خواهان تحول هستیم و باید با تحول، مجموعه را اداره کنیم، به معنای تغییر نیست و با اینکه چند تغییر حاصل شود فرق می‌کند.

وی بیان کرد: برای تحول ابتدا باید جایگاهی که جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و حوزه علمیه خواهران که هر کدام مزیت‌ها و امتیازاتی دارند، مشخص شود. اگر جایگاه هر مجموعه مشخص شود می‌توانند کمک کننده یکدیگر باشند. اگر تحولی ایجاد می‎شود باید با هم و بر اساس اهداف از پیش تعیین شده باشد.

لزوم تغییر متون کتاب درسی حوزوی / فرایند تحصیل باید از قبل بازنگری شود

برقعی با اشاره به لزوم تغییر متون کتاب درسی حوزوی گفت: همه سیاست‌گذاران این عرصه معتقد هستند که متون درسی حوزه باید تغییر کند و به‌روز و متناسب با نیازها شود و چندین سال است که این امر مطرح می‌شود اما تا کنون چقدر عملیاتی شده است؟ باید اقداماتی در راستای عملیاتی کردن رسالت‌ها و مأموریت‌هایی که تعیین شده است انجام شود.

وی اظهار کرد: یکی از اهداف و راهبرهای جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها گسترش و حمایت هدفمند از انجمن‌ها و تشکل‌های طلاب است. در راستای ارتقای طلاب و بازنشر آموخته‌هایشان در جامعه نیاز داریم که طلاب کانون‌ها و سمن‌هایی تشکیل بدهند تا از طریق آن حالت معنویت و عبودیتی را که در حوزه آموختند در اجتماع بازنشر کنند. طلاب باید این کار را در دوران تحصیل تجربه کنند به همین خاطر تلاش کردیم کانون‌ها و انجمن‌های طلاب شکل بگیرد.

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها با اشاره به اینکه باید فرایند تحصیل از قبل بازنگری شود، اظهار کرد: فرایند تحصیلی که در حوزه وجود دارد سخت است؛ البته افراد بااستعداد می‌توانند در جامعه مؤثر باشند؛ ولی انتظار می‌رود که فرایند تحصیلی تغییر کند و زمینه‌سازی برای آزاداندیشی، ابتکار، خلاقیت، نظریه پردازی در سطوح و طیف‌های مختلف جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها ایجاد شود.

لزوم توجه به گرایش‌های بین رشته ای در حوزه‌های علمیه

وی ادامه داد: در رویدادهایی که برگزار کردیم همواره به پسارویداد توجه ویژه داشتیم؛ زیرا در پسارویداد است که ایده پردازی‌ها شکل می‌گیرد و می‌توانیم از نتایج آن استفاده کنیم.

برقعی با اشاره به اهمیت احیای روحیه اعتماد به نفس و شبکه سازی علمی_پژوهشی، گفت: کارهای فردی فراوان انجام می‌شود اما نیاز داریم که فعالیت‌های گروهی بیشتری صورت بگیرد. گرایش‌های بین رشته‌ای بسیار پرطرفدار و کارآمدتر هستند؛ اما متأسفانه در حوزه علمیه کمتر به آن پرداخته شده است که باید در برنامه‌ریزی آموزشی مورد توجه قرار بگیرد.

وی اضافه کرد: طلاب بعد از فارغ‌التحصیلی در اجتماع مسئولیت‌های متفاوتی به عهده می‌گیرند که نیاز است در دوران تحصیل به آن توجه شود تا طلاب بتوانند نیروهای کارآمدی برای مجموعه‌شان باشند. شفافیت، کارآمدی، توجه به حلقه‌های میانی، هویت طلبگی، توجه به نخبگان و استعدادهای خاص از جمله نکاتی است که برای تحول باید به آن توجه کرد.

لزوم توجه به تشکل‌های مردمی و گروه‌های جهادی در حوزه‌های علمیه

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تصریح کرد: تحول نیاز به ریسک دارد، مدیری می‌تواند تحول را راهبری کند که اهل آزمون و خطا باشد، برای اینکه آزمون و خطا کاهش یابد نیاز به مشاورانی با نگاه جامع است. شاید تحولی که از حوزه انتظار می‌رفت و هنوز انجام نشده به خاطر این است که مدیران حوزوی کمتر اهل آزمون خطا هستند و می‌خواهند که راه هر گونه اشتباهی بسته شود.

وی گفت: رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی بخش عظمی از ساختار فرهنگی را تشکل‌های مردمی و گروه‌های جهادی می‌دانند به همین خاطر توجه به تشکل‌های مردمی و گروه‌های جهادی به عنوان حلقه‌های میانی که می‌توانند واسط بین مقامات رسمی باشند حائز اهمیت است.

برقعی با تأکید بر اینکه حوزه‌های علمیه باید به تشکل‌های مردمی توجه ویژه داشته باشند، اظهار کرد: در جنگ ترکیبی که دشمن ایجاد کرد نتوانستیم از فرهنگمان صیانت کنیم. مسئولیت صیانت از فرهنگ و امنیت فرهنگی به دست حوزه‌های علمیه بود. حوزه‌های علمیه خوب عمل کردند و کارهای قابل تقدیری انجام دادند اما باید سریع‌تر عمل شود. نتوانستیم امنیت لازم را برای فرهنگ ایجاد کنیم.

وی افزود: شبیخون فرهنگی که رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی سال‌ها قبل به آن اشاره کردند امروز به جنگ رو در رو تبدیل شده است. در این زمینه تشکل‌های مردمی باید به میدان بیایند. چرا باید خانواده‌ها از حضور فرزندانشان در فضای مجازی دچار ترس باشند. این نشان می‌دهد نتوانستیم فضای مجازی را مدیریت کنیم.

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها اضافه کرد: همه طلاب باید این ظرفیت و توانمندی را داشته باشند که بتوانند برای قشرهای مختلف جامعه برنامه داشته باشند. حوزه علمیه خواهران و جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها باید طلابی تربیت کنند که این طلاب بتوانند تشکل‌های مردمی را راهبری و مدیریت کنند.

وی زیست تجربی را مهم دانست و گفت: بیش از آنچه مطالب و گفتار ما مؤثر باشند زیست تجربی مؤثر است. اساتید می‌توانند در این زمینه اثرگذار باشند. امام موسی صدر در بین مسیحیان نفوذ کرد و قلب آنان را تسخیر کرد، شهید سید حسن نصرالله مسیحیان و اهل سنت لبنان را جذب کرد همه اینها به خاطر نحوه زندگی آن‌ها است.

هرجا که طلاب احساس کردند جامعه به حضور آنان نیاز دارد، ورود پیدا کردند

برقعی تأکید کرد: طلاب باید به گونه‌ای تربیت شوند که بتوانند پذیرای نگرش‌ها و بینش‌های متفاوت باشند. طلاب باید صبوری در این زمینه را در دوران طلبگی و حضورشان در حوزه فرا بگیرند. رفتار کارکنان و اساتید حوزه‌های علمیه و جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها باید برای طلاب درس باشد. زمانی که بر قلب‌ها تسلط پیدا شود، حاکمیت محقق می‌شود.

وی با بیان اینکه نحوه برخورد طلاب با همسر، خانواده همسر، همسایه و... باید برای همه درس باشد، اظهار کرد: باید مهارت‌هایی مانند سبک زندگی و مدیریت را به طلاب آموزش بدهیم تا بدانند چگونه پذیرای نگاه‌های متفاوت باشند.

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها با بیان اینکه طلاب باید احساس مفید بودن پیدا کنند، گفت: هرجا که طلاب احساس کردند که جامعه به حضور آنان نیاز دارد ورود پیدا کردند، دوران کرونا نمونه آن بوده است. طلاب در این ایام توانستند در جامعه موثر باشند و نگاه جامعه را نسبت به روحانیت تغییر دهند.

هر تحولی اقتضائاتی دارد که باید متناسب به آن، برنامه ریزی کنیم/ لزوم مدیریت عالمانه و عاقلانه در دوران تحول

وی با اشاره به اینکه هر تحولی اقتضائاتی دارد که باید آن را بپذیریم، عنوان کرد: باید بتوانیم متناسب با تحولی که در جامعه رخ می‌دهد، برنامه تنظیم کنیم و عقب نمانیم. چالش‌های متعددی در جامعه داریم که هر کدام از این چالش‌ها راهکارهای خود را دارد.

برقعی ادامه داد: یکی از مشکلات ما این است که نظام جامع تعریف مسئله نداریم، نیازها را به موقع تشخیص نمی دهیم. تحولات به سرعت در جامعه رخ می‌دهد؛ اما آیا نظامی داریم که این تحولات را رصد کند و به موقع پاسخ بدهد. به جای اینکه فعالانه ورود کنیم تحت تأثیر وقایع بیرونی قرار می‌گیریم.

وی با بیان اینکه باید به جوانان در تصمیم گیری‌ها و تصمیم توجه کنیم و از تجربه بزرگان استفاده کنیم. تجربه‌ها می‌تواند مسیر را برای ما روشن کند و جوانان ذهن فعال دارند، یادآور شد: مدیریت تحول اهمیت فراوانی دارد، رهبر معظم انقلاب فرمودند چه بخواهیم چه نخواهیم جامعه در حال تحول است. باید مدیریت عالمانه و عاقلانه باشد، اگر مدیریت کردیم می‌توانیم جامعه را به سمت اهداف ببریم اگر مدیریت نشود باید در زمین دیگران بازی کنیم.

حوزه باید تحولات را مدیریت کند

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها ادامه داد: رهبر معظم انقلاب در رابطه با هوش مصنوعی فرمودند که ورود اساسی کنید نه اینکه صرفاً از آن استفاده شود. حوزه باید تحولات را مدیریت کند. برای مدیریت تحولات باید هدفمند و برنامه ریزی شده پیش برویم. نظامی را تعریف کنیم که طلاب توانند در این تحولات خودشان مداخله و مدیریت کنند.

وی اظهار کرد: در سبک زندگی اسلام به دنبال حاکمیت خداوند هستیم. به دنبال تربیت طلاب هستیم که خداوند در زندگی آن‌ها تعیین کننده باشد. در این زندگی معنویت، عقلانیت و عدل حاکم است. در این زندگی طلاب می‌دانند که ما مسئول به وظیفه هستیم اما نتیجه دست خداوند است به همین خاطر هیچ وقت مایوس نمی‌شود و همواره پر انرژی در میدان است.

برقعی بیان کرد: در جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و حوزه علمیه خواهران نیروها و کارمندانی داریم که به این مهم اشراف دارند و می‌دانند زمانی که وارد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها می‌شوند به خانه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پای گذاشتند.

اهمیت هویت طلبگی / مدیران و مسئولان باید تحولات را راهبری و هدایت کنند

وی با اشاره به اهمیت هویت طلبگی، گفت: متأسفانه این هویت کم‌رنگ شده است. همکاران و اساتید باید تلاش کنند هویت را در بین طلاب زنده کنند و این امر با زیست تجربی در رفتار و عملکرد محقق می‌شود. انسان کامل فردی است که همه ابعاد وجودی‌اش با هم رشد پیدا کند.

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها یادآور شد: نظام حوزه استادمحور بوده و دوباره باید استادمحور باشد. نظام استاد محور به معنای این است استاد محور زندگی طلبه است و سبک زندگی را به او یاد می‌دهد و با او هم دل و همراه است.

وی افزود: موفقیت سازمان موفقیت همه است و اگر یک نفر درست فعالیت نکند در همه مؤثر است. افراد نباید نقص‌ها را نادیده بگیرند و باید به دنبال جبران آن نقص باشند. در جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تلاش کردیم این امر محقق شود.

برقعی گفت: تحول از بالا و به شکل دستوری ممکن نیست؛ مدیران و مسئولان باید تحولات را راهبری و هدایت کنند و اما تحول باید با راهبری و مدیریت مسئولان از لایه‌های زیرین شروع شود در غیر این صورت با رفتن یک مدیر همه چیز از بین می‌رود.

وی با اشاره به حدیث رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله «مَن عَمِلَ بِما یَعلَمُ وَرَّثَهُ اللَّهُ عِلمَ ما لَم یَعلَم؛ هر که به آنچه می‌داند، عمل کند، خداوند دانش آنچه را نمی‌داند، به او ارزانی می‌دارد»، گفت: باید به آنچه می‌دانیم عمل کنیم. مجموعه آسیب‌ها و مشکلاتی دارد، تحول سخت است و هزینه دارد. این هزینه را باید همه متحمل شوند.

مدیر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تأکید کرد: تحول بدون تردید اتفاق می‌افتد و باید این تحول را به نحو صحیح به انجام برسانیم و اهداف و رسالت‌های خود را درست انجام بدهیم و نقش ایفا کنیم. خیلی‌ها در انقلاب بودند اما نتوانستند نقش ایفا کنند در حالی که نوجوانان ۱۳ ساله نقش بزرگی ایفا کردند.

حوزه‌های علمیه برادران و خواهران در مسیر تحول باید هم افزا باشند

در این نشست، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجتبی فاضل نیز با اشاره به آیه «لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی» عنوان کرد: کلمه قربی در این آیه را می‌تواند به صورت مصدری و وصفی معنا کرد. در قرآن ۱۵ بار کلمه قربی استفاده شده است که فقط در اینجا به صورت جار و مجرور بیان شده است. می‌توان این گونه معنا کرد قربی در اینجا مونث اقرب باشد و منظور نزدیک‌ترین خویش به پیامبر (حضرت زهرا سلام الله علیها) باشد.

وی با اشاره به اینکه از شاخصه‌های مهم در تحول، استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های هم‌سو است، بیان کرد: نشست مشترک بین دو دستگاه متکلف اعتلای حکمرانی اسلامی در عرصه بانوان نشانه‌ای برای باور این دو دستگاه برای حرکت به سوی تحول است.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران ادامه داد: حکمرانی متعالی در حوزه به معنای ایجاد یک نظام کارآمد و مردمی بر اساس ارزش‌های اسلام و نیازهای جامعه باشد. بین وضع مطلوب و وضع موجود فاصله وجود دارد و به عنوان بخشی از حکمرانی اسلامی در عرصه بانوان باید این چالش را پر کنند. مشارکت اجتماعی مردم، توسعه تعاملات با همه سازمان‌های مردم نهاد، ارتقای نظام آموزی و مدیریت یکپارچه منابع و امکانات می‌تواند شاخصه‌هایی برای تحول باشد.

وی با بیان اینکه برای تحول نیاز است که جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها، حوزه علمیه خواهران و حوزه خراسان در یک راستا تلاش کنند و هم‌افزایی داشته باشند، گفت: تحول امری است که ملزم به آن هستیم. دنیا هر لحظه به سمت تکامل می‌رود به همین خاطر ما نیز باید به سمت تکامل درست‌تر برویم.

۴۶۷ مدرسه حوزه علمیه خواهران در ۲۸ استان، پایگاه فرهنگی هستند

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فاضل افزود: بیش از ۶۰ سال است که حوزه علمیه بالندگی خود را مرهون تلاش‌های امام راحل و شاگردانش است. قبل از بازتاسیس حوزه علمیه قم، حوزه علمیه عراق عجم مطرح بود اما آیت الله شیخ عبدالکریم حائری حوزه علمیه قم را برای ایجاد یک مرکز دینی انتخاب کرد و تشخیص داد که موقعیت مکانی حوزه باید تغییر کند که انتخاب بسیار هوشمندانه‌ای بود زیرا قم مرکز مواصلاتی بسیاری از شهرها است.

وی با اشاره به اهمیت سمن‌ها و انجمن‌ها بیان کرد: مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران ۴۶۷ مدرسه در ۲۸ استان دارد که مدارس فقط در شیفت صبح فعالیت می‌کنند و در عصر تبدیل به پایگاه‌های فرهنگی می‌شوند؛ یعنی ۴۶۷ مدرسه ۴۶۷ پایگاه فرهنگی شدند و در جامعه خودشان نقش آفرین هستند.

نقش آفرینی حوزه‌های علمیه در حکمرانی جامعه

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران تصریح کرد: جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها و مرکز مدیریت می‌توانند در زمینه راهبری تشکل‌ها و انجمن‌ها تجربیات خود را به اشتراک بزنند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فاضل با اشاره به اینکه ما بخشی از حکمرانان جامعه هستیم؛ اضافه کرد: جامعه در حال دوقطبی شدن است و حوزه علمیه باید به نوعی رفتار کند که باعث وفاق جامعه شود.

وی یادآور شد: یکی از شاخصه‌های مهم در عرصه تحول، مدیریت تحول و افراد تحول آفرین است. فردی می‌گفت که برای درهم کوبیدن یک حقیقت به آن حمله نکنید بلکه بد از آن دفاع کنید.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین فاضل اظهار کرد: تحول به زمان بندی و افراد خاص نیاز دارد، نباید تعجیل و تأخیر کرد. تحول در جابه‌جایی یک متن نیست همه کسانی که در حوزه علمیه خواهران نقش‌آفرین هستند باید بررسی کنند که چه نقشی به ما واگذار شده است و جامعه چه نقشی از ما می‌خواهد.

تحول تغییر نیست؛ بلکه حرکت رو به جلو و امیدآفرین است

وی با بیان اینکه در مواجه با دنیای مدرن باید فعال باشیم نه منفعل و این شرط اساسی در مدیریت تحول است، اضافه کرد: باید به تحول به معنای واقعی کلمه باور داشته باشیم. تحول تغییر نیست؛ بلکه حرکت رو به جلو و امیدآفرین است. باید افق‌های بلند در تحول را در نظر داشته باشیم.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران با اشاره به اینکه از فضای فقه فردی وارد فضای فقه اجتماعی شدیم که این نیاز به لوازم دارد و نمی‌توان با همان شیوه قبلی رفتار کرد، گفت: از تجارب بشری باید استفاده کنیم اما نباید از متناسب سازی با بوم، فرهنگ، اقلیم و جنسیت غافل شویم.

وی یادآور شد: رهبر معظم انقلاب به اجتناب ناپذیر و حتمی بودن تحول اشاره فرمودند و بر ضرورت مواجه فعال، ضرورت مدیریت تحول توسط افراد واجد اهلیت و دارای نگاه صحیح، اتصال تحول حوزه به تحول جامعه، ‌پذیرش به باور جز مقوم بودن رشد و پیشرفت و بومی سازی، توجه به نقش محوری فضلا جوان در طرح تحول و ضرورت تدوین طرح تحول تاکید کردند.